A ALEGORIA DA CAVERNA DE PLATÃO EM
NHEENGATU[1]
ALLEGORY OF THE CAVE OF PLATO IN ÑEENGATU
PLATÕ
IWIKWARA MARANDUWA YẼGATU RUPI
PLATÕ
– TETAMA (514 a – 517 c):
SÓKRATES - Kuiri remaité yandé natureza
umbwesawa rupi. Remaité awaitá ta uvivéri iwikuara pupé. Ikesawa upirari ara supé i turususawa rupi.
Taína ramé awaitá ta uiku iwikuara pupé, aĩtá ta uiku ta uyupukuári setimãitá
ayuraitá iumu asuí kasakiri kiti ti taumaã. Ara uiku aitá kasakiri. Aikwé tape
nhúntu ara mundepura pitérupi. Aikwé pirarisawa nhúntu iwikuara pupé. Mundepuraitá
taumaã nhúntu irusãgaitá.
GLAUKO
– Asendu.
SÓKRATES - Ápe remaité iwikuara kasakiri
aikwé waa awaitá saangaitá, iwiraitá saangaitá. Awaitá maãitá ta upuraká
iwikuara ukaripe. Yepé upurungitá, amu ukuatuka.
GLAUKO – Saanga amurupi asuí mundeporaitá
amurupi!
SÓKRATES
-
Aĩtá yandé nungara. Yepesawa, remaite
mundepuraitá tekosawa, aĩtá maãitá irusãgaitá nhúntu!
GLAUKO - Aĩtá ta uvivériã sikwesawa
pukusa akãga tiririkaíma irumu?
SOKRÁTES –
Aĩtá ti ta umaã amu maãitá yawé-teẽ?
GLAUKO
– Yawé tẽ!
SÓKRATES
-
Ape aĩtá ramé ta upurũgitá ta useruka
irusãgaitá mayé supisawa.
GLAUKO - Yawé tẽ!
SÓKRATES – Yepé ramé upurungitá mundepuraitá
ta usendu irusanga mayé yeenga yawé.
GLAUKO – Ereẽ!
SÓKRATES
– Kwá
awaitá ti taukunheseri maãitá supi.
GLAUKO – Indé reyeẽ supisawa!
SÓKRATES
– Maã taá usasá yepé mundepura
ramé uyupisirũ? Kwá mundepura ti umaã kwarasi ara. Ae upitá kuri sesaíma
kirimbawa ara rupi. Ae umaã kuri katu. Irusangaitá tauikuã piri supi nungara
ukara saangaitá suí.
GLAUKO
- Eẽ! Maãitá supi nungara.
SÓKRATES – Awá ramé ae umpuka umaã ara
supé. Tá sesaitá umumasi kuri.
GLAUKO
- Ereẽ!
SÓKRATES
–
Awá ramé ae umpuka usema tá sesaitá ti
umaã.
GLAUKO
– Yepesawa, ae ti upuderi
umaã.
SÓKRATES
– Mundepura ténki
uyumutekó maãitá umaã ywaté. Yepesawa, ae umaã kuri tiasu piri irusangaitá; ariré
ae umaã maãitá saangaitá. Ariré umaã kuri amu maãitá. Mukuisawa, pituna ramé ae
upuderi kui yasitatá, yasitatatiwa. Ae upuderi umaã kuri tiasu piri yasi ara
asuí kwarasi ara.
GLAUKO - Ereẽ!
SÓKRATES
– Teipó, mundepura
upuderi umaã kuri kwarasi ara.
GLAUKO
– Eẽ, Sókrates!
SÓKRATES
– Ariré ae umaité kuri kwarasi resé; ae
usendu kuri waa kwarasi munhã kwarasi asuí roĩ ara. Kwarasi ara yupirunga.
Kwarasi panhẽ yupirunga.
GLAUKO - Supí. Ae umaité kuri yawé.
SÓKRATES
-
Ae ramé umaenduári iwikuara resé, ae
upitá kuri suri. Ae sakisawa i irumwara resé.
GLAUKO
- Ereẽ!
SÓKRATES
–
Mundepura kwera ti umuaxi-puxi kwasapawa
kwera. Ae ti uputari uviveri miaswá. Ae ti uputari uyuiri iwikwara gananisawaitá
supé.
GLAUKO - Ae umuyawé yaweté puxi-putáwa,
ma ae ti uyuíri iwikwara supé.
SÓKRATES
– Remaité: kwá mundepura kwera ramé
uyuíri iwikwara supé, ae uyukanhemu-patuka kuri irusãgaitá irumu.
GLAUKO
– Supí.
SÓKRATES
-
Ae ramé ténki umbwé iwikwara irusanga. Mundepuraitá
uwasemu ae amurupi. Aĩtá umaité ae uikú sesaitá aiwa. Amu mundepuraitá ti
uruyari i resé. Maã taá indé remaité?
GLAUKO
– Aĩtá i uyuká.
SÓKRATES
– Kuiri, se rumwara,
Glauko, yandé ténki yumbwé kwa maranduwa. Ara yumbwé waa yepé mundetawa.
Iwikwara sema anga uewpiri te tekokuaw-katusawa rendawa. Mundepura uewpiri ukunheseri
Purangawa saanga. Purangawa saanga munhã ara. Ae ururi yakuawsawa.
GLAUKO
– Ixé ramé asenduntu
katu, “eẽ”.
NOTAS:
Purangawa
saanga (s.): imagem do bem; idéia do bem.
Mundepura
(s.): prisioneiro.
Tekokuaw-katusawa
rendawa (s.): lugar da inteligência (mundo
inteligível).
Iwikwara
(s.): caverna.
[1]
Exercício de tradução do
trecho 514 a – 517 c da República de Platão (texto da alegoria da caverna
adaptado). A tradução é passível de revisões.
Nenhum comentário:
Postar um comentário